Konwersja nieważnych czynności prawnychanaliza funkcjonalna i prawnoporównawcza
Kierownik: dr Magdalena Bławat
Rozprawa została poświęcona zagadnieniu konwersji nieważnych czynności prawnych. Za punkt wyjścia dla badań przyjęto model konwersji z § 140 kodeksu cywilnego niemieckiego, zgodnie z którym jeśli nieważna czynność prawna czyni zadość wymaganiom innej czynności prawnej, wówczas należy przyjąć ważność tej ostatniej, jeśli można przyjąć, że strony zawarłyby tę czynność, gdyby wiedziały o nieważności przedsięwziętej czynności prawnej. Choć polski kodeks cywilny (dalej: kc) nie zawiera analogicznego przepisu, konwersja odnajduje zastosowanie w praktyce sądowej. Rodzi to pytanie o naturę prawną konwersji.Rozprawa miała na celu wyjaśnienie charakteru prawnego konwersji na gruncie prawa polskiego przez całościową analizę zagadnienia w ujęciu funkcjonalnym na tle zagranicznych porządków prawnych, z uwzględnieniem postulatów de lege ferenda Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego.Najbardziej popularna w polskiej doktrynie teoria interpretacyjna konwersji, po jej skonfrontowaniu z brzmieniem art. 65, 56 i 58 kc, wzbudziła szereg wątpliwości dogmatycznych, podważających spójność i sens regulacji kodeksowej. Zauważono, że z perspektywy teoretycznej konwersja może zostać uznana jedynie za postać tzw. wykładni uzupełniającej, która nie mieści się w zakresie normy art. 65 kc.Przeprowadzona wykładnia językowo- logiczna, funkcjonalna i prawnoporównawcza potwierdziła zarówno tezę o autonomicznej naturze konwersji względem wykładni oświadczeń woli, jak i o zasadniczej dopuszczalności konwersji na gruncie prawa polskiego, o ile jej rezultat nie sprzeciwia się celowi naruszonej normy sankcjonującej oraz autonomii woli podmiotów zawierających daną czynność prawną.W rozprawie wykazano, że konwersja znajduje zastosowanie w ramach procesu kwalifikacji i ustalania skutków prawnych (konstrukcji) czynności prawnej, a nie interpretacji oświadczeń woli. Konwersja jest autonomiczną instytucją prawa prywatnego i stanowi rodzaj wnioskowania prawniczego odnajdującego zastosowanie w ramach wykładni prawa (tj. ściśle rzecz ujmując – wykładni funkcjonalnej normy sankcjonującej), którego zasadniczą dopuszczalność potwierdza analogia z prawa. Konwersja polega na zastąpieniu wadliwej czynności prawnej (lub jej części) inną formą lub treścią, w oparciu o obiektywną ocenę interesów stron i ciążącego na nich ryzyka, dokonywaną przez sąd w związku ze stwierdzeniem wadliwości czynności prawnej. Zauważono, że konwersja wpisuje się w widoczną w polskiej doktrynie tendencję do funkcjonalnego, proporcjonalnego podejścia do sankcji nieważności oraz łagodzenia zarówno jej automatyzmu, jak i rygoryzmu skutków. Z tego względu w rozprawie przychylono się do tych poglądów, które argumentują na rzecz traktowania konwersji jako „wewnętrznego” ograniczenia sankcji nieważności.
Nr konkursu: 2015/19/N/HS5/00503
Data rozpoczęcia: 2016-06-22
Data zakończenia: 2018-06-21
Wysokość finansowania: 48 444 PLN
